Sfero yüzeyinde lamelleşme probleminin kum ve sertleştirici özellikleriyle ilişkisi

Editörün notu: Aşağıda yer alan kısa yorum, daha önce yayımlanan Sfero yüzeyinde lamelleşme probleminin kesit kalınlığıyla ilişkisi başlıklı yazıyı tamamlayıcı nitelikte olması amacıyla, sayın Ergun Ataman tarafından kaleme alınmıştır. Değerli görüşlerini paylaştığı için Ergun Bey’e teşekkür ediyor ve bu noktadan sonra sözü kendisine bırakıyoruz.

Bağlayıcı olarak furan reçine kullanan dökümhanelerde sertleştirici olarak sülfonikasit, p-toluensülfonik türevleri kullanılmaktadır. Bilindiği gibi sülfürik asit türevi de diyebileceğimiz bu asitler yüksek oranda kükürt içermektedir. Kükürtün sfero üretiminde hangi sıkıntılara yol açtığını biliyoruz. Özellikle kış aylarında yüksek oranda serter kullanımı kumun pH değerini düşürürken, kükürt oranını yükseltmektedir. Düşük pH değeri aşırı asidik kum anlamına gelmektedir.

Furan dökümhaneleri için pH değeri 4,5 – 5 arasında olmalıdır. Ancak ülkemizdeki furan dökümhanelerinin çoğunluğu, kullandıkları düşük kalite sertleştiricilerin de etkisiyle, 2,5 – 4 pH değeri arasında çalışmaktadırlar. En kötüsü de bunun farkında olmamalarıdır. Düşük pH değeri parça yüzeylerinde lamel grafit oluşumuna yol açmasına ilaveten, kalıp-metal reaksiyonu nedeniyle yüzeylerde yüksek oranda curuf (inclusion) oluşumuna da sebep olur ve kalıp boyalarına negatif etki yapar.

Sorunu minimize etmek için öneriler

Bu sorunu minimize etmek ve daha az reçine ve serter kullanmak için temel olarak aşağıdaki kum özelliklerine dikkat edilmesi gerekir:

Kalıp kumundaki toz (fineness) 0,063 altı %0,2 max tava dahil olmalıdır. Özellikle mekanik reklamasyon kullanan dökümhanelerde sınıflandırıcıların (cooler classifier) iyi ayarlı olmaması ve pnömatik kum göndericilerdeki kum ufalanması buna sebep olmaktadır.
Yanma kaybı (Loss on Ignition, LOI) oranı düşük (%0,3 max) olmalıdır.
pH 4,5 – 5.

Bu değerleri elde edebilmek için sistemli bir şekilde yapılan kum testleri yanında, düzenli olarak yeni kum ve/veya termal reklamasyondan çıkmış kum ilavesi yapılması gerekir. Sertleştirici satın alınırken düşük kükürtlü sertleştiriciler tercih edilmelidir.

Kaynaklar ve ek bilgiler

İçerik hazırlığında kullanılan tüm kaynakların listesi için bu bağlantıyı takip edebilirsiniz.

Yazan: Ergun Ataman (Konuk yazar). Dökümhane Akademi ekibi hakkında ayrıntılı bilgi için bu bağlantıyı takip edebilirsiniz.