Kalıplama kumunda deneysel verilerin önemi

Kalıplama kumunda, daha önceki başlıklar altında belirtilen açıklamaların, sonuçlarının tespiti için sistem içinde sürekli, deneysel verilerin takibi gereklidir. Veri takipleri oluşabilecek sorunlara önceden önlem alınmasında ve daha önce yaşanmış olan problemlerin tekrar edilmemesinde büyük önem taşır.

Örneğin daha önce üretiminde dart çıkan bir üründe, dartın model mi, yoksa kum kaynaklı mı olduğu, eski üretim ve yeni üretim verilerinin kıyaslanmasıyla daha kolay tespit edilebilecektir. Sorun tespitinde müdahalelerden önce, üretim esnasında ki rutubet miktarı, aktif kil, ıslak çekme, yaş kesme testleri sonuçlarıyla, dart sebebinin kum kaynaklı olup olmadığı kısmen anlaşılabilir.

Yahut yüzeylerde penetrasyon seviyesi artmış ise toz miktarı, yanma kaybı ve uçucu madde miktarı, yıkanmış kum AFS’ si, girilen su miktarı ve sistem içerisindeki nem yüzdesindeki değişikliklerle sorunun kaynağı anlaşılabilir. Sistem içerisinde sürekli test takibi yapılmaz ise; dart hataları, fare kuyrukları, kum koparmaları ya da penetrasyon artışları gibi ıskartaya sebep olan problemler ve yüzey kusurları ortaya çıktığında, revize edilmesi gereken durumun ne olduğu bilinmez hale gelecektir.

Sebebi bilinmeyen problemin çözümü için adım atılamaz. Her sistemin kendine ait düzeni, belirli oranları, farklı standart değerleri vardır. Standartlar; üretilen ürünlerin, kimyasal yapısı, boyutu, ağırlığı, yüzeysel değişkenleri, kalıplama sistemleri farklılığından meydana gelmektedir.

Her tesis kendi standart değerlerini en uygun yüzeyler ve en uygun test sonuçlarıyla kendileri belirlemelidir. Bir firma için yüksek olan bir test sonucu, bir diğer firma için standart aralıklar içinde olabilir. Bu sebeple üretim tesislerinde kum verilerinin yönetimine ve kum laboratuvarlarına gerekli önemin verilmesi ve her tesisin kendi standartlarını oluşturması gerekmektedir.

Kalıplama kumu birçok parametreye balı olarak ıskarta seviyesini büyük ölçüde etkilemektedir. Verilerin doğru yorumlanması, operatörlere gereken bilgi ve eğitimin verilmesi gerekmektedir. Eğer az ıskarta ile çalışılmak isteniyorsa gelişime açık genç mühendisler yetiştirmek sorunların çoğuna önlem olacaktır.

Kum sistemi, karmaşık, birçok parametreye bağlı, iyi değerlendirme ve yorumlama gerektiren ve en önemlisi büyük tecrübe isteyen bir bilim alanıdır. Doğru testler ve iyi yorumlarla, sistemlerde yaşanılan kum kaynaklı problemlerin büyük çoğunluğu çözüm bulacaktır.

Kaynaklar ve ek bilgiler

  1. YILDIZ, A. Y., ŞİRİN, B., SEZER, F., DEMİREL, A. ‘’ Kum / Metal Oranı Yüksek Parçaların Dökümlerinde Kum Özelliklerinin Optimizasyonu ve Yönetimi ’’, TÜRKDÖKÜM Dergisi, 51, 2019-NİSAN-MAYIS-HAZİRAN, sayfa 88 – 94
  2. DİKEÇ, G., ‘’ Döküm Teknolojisi ’’, TÜDÖKSAD, İstanbul, 2019, sayfa 1 – 12
  3. İZGİZ, S., ‘’Yaş Kalıplama Kumu ’’, Değişim Yayınları, 2012, sayfa 21- 71
  4. GÜNAY,Y., ŞİRİN B., ‘’ Kum Kaynaklı Döküm Hataları Teşhisi ve Önlenmesi Seminer Notları ’’, TÜDÖKSAD, 2016
  5. ’’Kalıp Kumunda Kömür Tozunun Etkisi ’’, Ekstra Metal, 51, 1997 – Ağustos
  6. İZGİZ, S., ‘’Yaş Kalıplama Kumu, Özellikleri, Matematik İlişkiler ve Karıştırma Etki Derecesi ’’ Metalürji – TMOOB Metalürji Mühendisleri Odası Dergisi, 160, 2011, Sayfa 35 – 41

İçerik hazırlığında kullanılan tüm kaynakların listesi için bu bağlantıyı takip edebilirsiniz.

Yazan: Büşra Gizem Mor. (Dökümhane Akademi ekibi hakkında ayrıntılı bilgi için bu bağlantıyı takip edebilirsiniz.)